سیمای چاه کور

چاه کور روستایی از توابع بخش علامرودشت شهرستان لامرد در استان فارس ایران است.

نام

علت نام‌گذاری چاه کور (وجه تسمیه): این که چرا این روستا را چاه کور نامیده‌اند به دلیل آن که در زمان‌های دور، گبرها که به زبان محلی گور =gowr تلفظ می‌شوند در این نقطه زندگی می‌کرده‌اند به چاه کور مشهور گشته و به مرور زمان (گ) به (ک) تبدیل گشته است.

مردم

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱٬۱۸۰ نفر (۳۴۱ خانوار) بوده‌است.

زبان

مردم چاه کور به زبان فارسی، با اندک ته‌لهجه‌ای متمایل به لهجه فارسی شیرازی، سخن می‌گویند. برخی از زبان‌شناسان اعتقاد دارند که لهجه مردم چاه کور، چون در بعضی کلمات و ادای بعضی کلمات با لهجه لری مشابهت دارد، پس شاخه‌ای از لهجه لری است، اما جز شباهت‌های اندک برخی کلمات که در خیلی از لهجه‌های دیگر نیز کم و بیش یافت می‌شود، هیچ سند و مدرکی که این موضوع را اثبات کند، وجود ندارد. بر این اساس، به‌طور کلی می‌توان گفت که پایه و مایه اصلی لهجه چاه کوری ریشه در لهجه اصیل فارسی جنوبی دارد.

دین

دین مردم چاه کور اسلام، شیعه است.

جغرافیا

چاه کور، روستایی در دشت علامرودشت و در دامنه کوه نر که رود علامرودشت از آن می گذرد. از شمال به شهرستان خنج، از جنوب به وراوی، از شرق به بخش چاه‌ورز و از سمت مغرب به مرکز بخش، شهر علامرودشت محدود می‌گردد. چاه کور در یک فضای گودال مانند و در ارتفاع پایین‌تر نسبت به روستاهای همجوار قرار گرفته‌است بطوریکه بهار سرسبزتری نسبت به همسایگان خود دارد و در هنگام عبور از جاده که از کنار دشت می‌گذرد متوجه هوای خنک این منطقه می‌شوید!!! شاید به دلیل این ویژگی‌های آب و هوایی بوده که باعث شده در قدیم توجه قلعه سازان را به خود جلب کرده و باعث ایجاد قلعه‌هایی به یاد ماندنی و عجیب شود!!! همچنین چاه کور دارای قنات‌های بسیار زیادی می‌باشد که قدمت آن‌ها بسیار زیاد است و نشان از قدمت کشاورزی در این روستا می‌باشد. استان فارس و مخصوصاً جنوب این استان که جنوب ایران نیز می‌باشد دارای آثار تاریخی متعددی می‌باشد تا حدی که در روستایی بسیار کوچک آثار چندین قلعه باستانی مربوط به دوره‌ی ساسانی و شاید خیلی قبل تر از آن‌ها باشد.

طبیعت

درخت سمنگ

سِمِنگ (انار شیطان) گونه‌ای درختی از تیره Bignoniaceae جنس Tecomella و گونه undulata است که در استان فارس به نام سِمِنگ خوانده می‌شود. انار شیطان از گونه‌های بومی و چوبی مهم مناطق بیابانی و خشک در جنوب ایران می‌باشد که در استان فارس، بوشهر، خوزستان و هرمزگان به صورت توده‌های کوچک نسبتاً خالص پراکنش دارد؛ ولی متأسفانه رویشگاه‌های آن تحت تأثیر عوامل مختلف در دست تخریب است و ممکن است در چند سال آینده این درخت زیبا را در جنوب نداشته باشیم. انار شیطان گونه‌ای درخت کوچک از تیرهٔ پیچ‌اناریان است. در ایران این درختچه را با نام‌های محلی گل‌پرک، پرپوک، سمنگ، حمید، فرفار و ساج بیابان هم می‌نامند. انار شیطان درخت‌چه‌ای بومی جنوب آسیا است. این درخت از گونه‌های مهم مناطق بیابانی و خشک در جنوب ایران می‌باشد که در استان بوشهر، خوزستان و هرمزگان به صورت توده‌های کوچک نسبتاً خالص پراکنش دارد. جنگلی به نام گلپرکی دلفارد در جیرفت از رویشگاه‌های معروف آن در ایران است. انار شیطان درختی بسیار مقاوم به خشکی، یخ‌زدگی و آتش‌سوزی است. برگ‌های آن خوراک دام است. این درخت به سادگی توسط قلمه و بذر تکثیر می‌شود. چوب آن زیبا محکم بادوام است و برای ساختن برخی چوب‌های جادو خاص کاربرد دارد و نیز برای لوازم ظریف و پرکابرد نیز بکار می‌آید. این گیاه در شفابخشی نیز برای درمان برخی بیماری‌ها مانند لکه‌های سفید روی پوست، بزرگی طحال و نیز سفلیس استفاده می‌شود. معمولاً ارتفاع آن بین ۴ تا ۱۲ متر است. برگ‌های تقریباً همیشه سبز انار شیطان متقابل باریک و کشیده با کناره‌های صاف است. گل‌های آن درشت بی‌بو و سرخ رنگ یا زرد مایل به قرمز و درازای جام گل‌ها ۴ تا ۷ سانتیمتر است. میوه باریک و دراز آن به طول ۲۰ سانتیمتر است. رویشگاه این درخت در دو نقطه بخش علامرودشت (نزدیکی روستای چاه کور و نزدیک روستای روگیر حسنی) وجود دارد. کتاب «درختان و درختچه‌های ایران» تألیف ولی‌الله مظفریان از منطقه علامرودشت به عنوان یکی از رویشگاه‌های این درخت نام برده است.

کل شیولی

کُل شَیوِل یا کُل شَیوِلی (kole-shayveli) گودی است که در صحرای روستای چاه کور واقع شده‌است و موقع بارش باران پر از آب می‌شود؛ و آب در آن ذخیره می‌شود. تاریخ کُل شَیوِلی به قبل از انقلاب بر می‌گردد، در آن زمان که مردم از سنگ و گِل برای ساخت خانه هایشان استفاده می‌کردند و از این مکان به وسیله لودر که در زبان محلی آن زمان شیول گفته می‌شد خاک برداری می‌شد که بعدها به کُل شَیوِل یا کُل شَیوِلی معروف شد. هم‌اکنون مورد استفاده بخش قابل توجهی از اهالی روستا در زمینه تهیه آب دام و گله حیوانات خود و بعضاً یک منبع حیات برای پرندگان موجود در زیستگاه‌ها و حیاط وحش مسقر در دشت چاه کور می‌باشد.

قنات‌های طویل

نقل می‌کنند در زمان‌های خیلی قدیم در روستای چاه کور قنات‌هایی بوده‌است که تا روستای دهنو ادامه داشته‌است و همه قنات‌ها به هم مرتبط بوده‌است و یک شخص به راحتی می‌توانسته از این راهروها استفاده کند و مسیر را طی کند.

تاریخ

چاه کور در سده‌های اخیر به دو قسمت علیا و سفلی تقسیم شده بوده و اکنون چاه کور سفلی به کلی از بین رفته و مردمان آن به‌آبادی‌های دیگر همچون دهنو علامرودشت و بیرم مهاجرت نموده‌اند. چاه کور علیا نیز تقریباً در گوشه غربی چاه کور کنونی قرار داشته‌است. فاصله این روستا که در جنوب شرقی علامرودشت مابین دو روستای دهنو و اندر قرار دارد تا مرکز بخش ۹ کیلومتر می‌باشد.

بناهای تاریخی

قلات گبری

قلات گبری قلعه ای پهناور و عجیب که در بالای روستای چاه کور علامرودشت بر روی تپه‌ای پهناور و استراتژیک (دره مانند) قرار دارد و طبق گفته اهالی روستا در این قلعه قدیمی قومی بنام گبرها که بسیار ثروتمند بوده‌اند زندگی می‌کرده‌اند که هنوز دیوارهای قلعه و بقایای آن موجود است و طبق شواهد فعلی و ظاهری دژی محکم در برابر تهاجمات دشمنان بوده‌است. می‌گویند بعد از حمله اعراب به ایران در زمان ساسانیان این قوم از این مکان مهاجرت کرده‌اند. این قوم برای ساختن دیوارهای قلعه از مصالحی محکم بنام ساروج استفاده می‌کرده‌اند. بعد از مهاجرت این قوم گویا قلعه بر اثر زمین لرزه فرو ریخته است.

قلات سرخو

این قلعه که نسبت به بقیه قلعه‌های این روستا سالم مانده است در فاصله چندین کیلومتری و در ارتفاعات صعب العبور کوهستان‌های این منطقه قرار گرفته‌است که برای دیدن این قلعه باید مسافت زیادی را با دشواری طی کرد طبق مشاهدات چندین بار در زمان‌های مختلف بازسازی شده و مورد استفاده قرار گرفته‌است و الظاهر به قلعه‌های نظامی شباهت دارد و آخرین ساکنین این قلعه یاغی‌های زمان قاجاریه می‌باشند. برکه‌های و آب انبارهای آن‌ها و چاه حفر آب هنوز سالم مانده‌اند.

خانه اباذری‌ها

این بنا که به خانه اباذری‌ها معروف است چندین کیلومتر بالاتر از قلعه کلات سرخو و دقیقاً در بالای قله کوه قرار دارد که هنوز برکه‌ها و آب انبارها و جوی‌های هدایت آب آن‌ها سالم و قابل مشاهده می‌باشد.

تل دولت یاری

این بنا که در چند کیلومتری روستای چاه کور و در وسط صحرا قرار دارد و تل دولت یاری به زبان محلی دووتی نام گرفته تنها بخشی از ارتفاعات آن پیداست و مابقی در زیر خاک صحرای وسیع و هموار مدفون شده‌است مصالح بکار رفته در ساخت آن ساروجی متفاوت و بسیار مقاوم و محکم می‌باشد که در جای دیگر یا قلعه‌ای دیگر مشاهده نشده‌است مشخص است که زمان زیادی نیاز است تا قلعه‌ای به این بزرگی کلاً در زیر خاک مدفون شود پس از شواهد قضایا مشخص است که بسیار قدمت دارد. لازم است ذکر شود امروزه این اثر تاریخی در حوزه روستای خشتی قرار دارد و در زمان‌های قدیم جزو قلمرو قلات گبری روستای چاه کور بوده‌است. تل دولت یاری به زبان محلی دووتی در شهرستان لامرد، بخش علامرودشت، روستای خشتی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آب انبار چاه کور

آب انبار جنوبی روستای چاه کور

این آب‌انبار که در عکس نشان داده شده‌است در گذشته نه چندان دور، منبع اصلی آب آشامیدنی اکثریت اهالی روستا بوده‌است و در حال حاضر نیز عده‌ای از اهالی جهت تأمین آب آشامیدنی خود از این آب انبار استفاده می‌کنند. لازم است ذکر شود که از نظر برخی اهالی، آب موجود در آب انبارها با هیچ آبی قابل مقایسه نیست اما برخی نیز با استناد به مسائل بهداشتی بر عقیده این افراد خرده می‌گیرند

اقتصاد

تجارت

تجارت در این منطقه با سفر مردم آن به کشورهای حاشیه خلیج فارس جهت کسب درآمد، دارای قدمت است.

صنعت و کشاورزی

محصولات کشاورزی روستای چاه کور، عمدتاً تنباکو بوده که به صورت وسیع کشت می‌شده‌است. باغات خرما و کشت گندم و صیفی جات و سبزیجات از محصولات اصلی روستای چاه کور بوده که کشت آن‌ها همچنان در اطراف روستا ادامه دارد.

اماکن زیارتی

شاه ابوالقاسم

این زیارتگاه در شرق روستای چاه کور واقع شده و دارای بعد سیاحتی نیز می‌باشد. این بنای مذهبی و تاریخی که مراجعه‌کننده گان و زیارت‌کننده گان و عاشقان زیادی دارد محل نذر و نیاز و گرفتن حاجات اهالی می‌باشد و مردم این آبادی بسیار به این امام زاده (شاه ابوالقاسم) دلبستگی و عشق دارند. بطوریکه در ایام ماه محرم پیاده با گروه‌های زنجیرزنی و سینه زنی به زیارتش می‌روند. قابل ذکر است که این زیارتگاه از حیث تذکره و سند از رتبه خوبی برخوردار است.

ورزش

تیم فوتبال اتحاد چاه کور در منطقه علامرودشت و شهرستان لامرد شناخته شده است.

افتخارات ورزشی

• ۵ دوره قهرمانی از بین ۷ دوره برگزاری مسابقات فوتبال باشگاه های بخش علامرودشت به میزبانی روستای چاه کور (سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰)
• قهرمانی مسابقات فوتبال به میزبانی روستای دهنو علامرودشت در سال ۱۳۸۴
• نائب قهرمانی مسابقات والیبال به میزبانی روستای دهنو علامرودشت در سال ۱۳۸۴
• نائب قهرمانی مسابقات فوتبال آموزشگاه های آموزش و پرورش بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۰
• قهرمانی مسابقات والیبال باشگاه های بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۰
• قهرمانی مسابقات فوتبال باشگاه های بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۱
• قهرمانی مسابقات فوتبال آموزشگاه های آموزش و پرورش بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۱
• راهیابی به لیگ فوتبال شهرستان لامرد و قرار گرفتن در جمع ۵ تیم برتر شهرستان لامرد در سال ۱۳۹۱
• قهرمانی مسابقات فوتسال باشگاه های بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۲
• قهرمانی مسابقات فوتبال جام نوروز باشگاه های بیرم به میزبانی شیخ عامر در سال ۱۳۹۳
• قهرمانی مسابقات جام نوروز باشگاه های بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۳
• نائب قهرمانی مسابقات فوتسال باشگاه های شهر مهر به میزبانی بخش وراوری در سال ۱۳۹۳
• کسب عنوان سومی رقابت های لیگ فوتبال شهرستان لامرد در نوروز سال ۱۳۹۴
• قهرمانی مسابقات لیگ فوتبال شهرستان لامرد در رده سنی جوانان سال ۱۳۹۴
• قهرمانی مسابقات والیبال چهارجانبه دهستان خیرگو در سال ۱۳۹۴
• قهرمانی مسابقات فوتسال رده سنی نوجوانان باشگاه های بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۴
• نائب قهرمانی مسابقات والیبال باشگاه های بخش علامرودشت در سال ۱۳۹۴
• قهرمانی مسابقات کسب مقام سومی لیگ فوتبال شهرستان لامرد سال ۱۳۹۴
• قهرمانی مسابقات فوتبال جام نوروز باشگاه های بیرم به میزبانی شیخ عامر در سال ۱۳۹۵

اقوام

قوم امیر جاکی

طبق اسناد و سنگ قبرهای مربوط به ۳۵۰ سال گذشته بجامانده است، این قوم معروف و مشهور به امیرجاکی (امرای جاکی) می باشند. که در چاه کور و بعضی نقاط دیگر ساکن شدند و شامل فامیل ‌های امیری، میر، میری، فولادی، امینی، صادقی، تقی پور، تقی زاده، محمدخواه، رشیدی، میرنیا و میرپور می باشند و فامیل زحمت بر که از همین طایفه می باشد ساکن بیرم است.

قوم قاید

طبق اسناد بجامانده اصلیت این قوم حدود ۲۰۰ سال قبل از روستای خالده وراوی به چاه کور مهاجرت کردند و از نسل حاج حسن فرزند قاید حاجی (خالده ای) هستند که شامل فامیل ‌های زارعی، حسن‌زاده، آذین و محسنی می‌باشند.

قوم پاسلار

قوم پاسلار شامل دو فامیل می باشند. طبق اسناد بجامانده نسل پاسلار عالی فرزند پاسلار مُهمَد حدود ۲۰۰ سال قبل از روستای روگیر پاسلاری (که آثار بجامانده از آن مابین روستاهای روگیر حاجی محمدتقی و روگیر قلعه حاجی می باشد) به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل های عالی و طاهری می باشند.

و قوم دیگر پاسلار که از نسل حسینعلی پاسلار می باشند حدود ۹۰ سال قبل از روستای روگیر حاجی محمدتقی کنونی به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل پاسلاری می باشند.

قوم سادات

سادات چاه کور از دو نسل هستند. طبق اسناد بجامانده نسل سید حسین فرزند سید علی اکبر حدود ۱۵۰ سال قبل از روستای روگیر حاجی محمدتقی کنونی به چاه کور مهاجرت کردند. که شامل فامیل موسوی می باشند.

و سادات دیگر که در چاه کور ساکن هستند از نسل سید حسین فرزند سید اسد می باشند که حدود ۶۰ سال قبل از روستای دهنو علامرودشت به این روستا مهاجرت کردند. و شامل فامیل موسوی می باشند.

قوم حاجی رجب

اصلیت این قوم حدود ۱۵۰ سال قبل از بخش سیمکان جهرم به چاه کور مهاجرت کردند که شامل فامیل های رجبی و نوروزی می باشند.

قوم ملا

اصلیت این قوم حدود ۱۳۰ سال قبل از علامرودشت به چاه کور مهاجرت کردند که از نسل ملا علیرضا خان علامرودشتی (ضابط و حاکم دولت قاجاریه) هستند و شامل فامیل های اوراق زاده و تقی پور می باشند.

قوم حاجی زاده

اصلیت این قوم حدود ۱۲۰ سال قبل از روستای روگیر به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل حاجی زاده می باشند.

قوم استاد

اصلیت این قوم حدود ۱۰۰ سال قبل از روستای سیف آباد خنج به چاه کور مهاجرت کردند. که شامل فامیل های آرایش و علیزاده می‌باشند.

قوم رئیس

اصلیت این قوم حدود ۹۵ سال قبل از روستای شاوران به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل اسدیان پور می باشند.

قوم اسدی

اصلیت این قوم حدود ۹۰ سال قبل از روستای روگیر حسنی به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل اسدی می باشند.

قوم انگامه

اصلیت این قوم حدود ۸۰ سال قبل از دهستان هنگام (قیر و کارزین) به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل انگامه می باشند.

قوم غلامی

اصلیت این قوم حدود ۷۰ سال قبل از روستای دهبان چاه ورز به چاه کور مهاجرت کردند و شامل فامیل های غلامی و رستمی می باشند.